Eseri tamamlayıcı unsurlar

BAŞLIK 

• Basit, kısa, ilginç olmalıdır. 
• 10-12 kelimeyi geçmemelidir.
• Göz alıcı olmalıdır. 
• Gramer olarak doğru olmalıdır.
• Çalışma amacı ile uyumlu olmalıdır. 
• Makalenin konusunu (sonuçlarını değil) yansıtmalıdır.
• Genelde kabul görmeyen kısaltma içermemelidir.

ÖZET

•  Çoğu kişi bir makalenin önce (veya sadece) özetini okur.
•  İyi bir özet, özgün, makaleyi temsil eden ve hedef dergi için
• uygun bir şekilde düzenlenmiş olmalıdır.
•  Birinci cümlede problemin tanımı yapılır. Amaçlar yeterince ve
• basitçe tanımlanır.
•  Sonra çalışmanın nasıl yürütüldüğü ve son olarak da önemli
• sonuçlar ve en önemli olarak da çıkarımlar tanımlanır.
•  Kısa olmalıdır: 150-250 kelime.
•  Özette makale içinde kullanılan cümleleri aynen kullanmaktan
• kaçınmalıdır.
•  Özetin içine kısaltma, referans, şekil, tablo konulmamalıdır.
•  Sonuna 3-10 adet anahtar kelime (key words) eklenmelidir.

Önsöz

•  Bir takdim yazısıdır.
• Çalışma konusu ve kanunun önemi belirtilir.
• 
  
•  Konunun seçiliş amacı daha önce araştırılıp-
• araştırılmadığı belirtilir.
• 
  
•  İşleniş metodu hakkında bilgi verilir.(Eksikler-
• fazlalıklar)
• 
  
•  Konunun işlenişi sırasında karşılaşılan
• güçlükler hakkında bilgi verilir.
•  Emeği geçenlere teşekkür edilir.(Akademik
• katkı sağlayanlara)

İÇİNDEKİLER 

Araştırmada ön, ana ve arka bölümlerdeki bütün bölüm ve altbölüm başlıkları ile bunların başlangıç sayfa numaraları, kitaptaki sıralarına göre, “içindekiler” bölümünde sıralanarak gösterilir. Okuyucu kitabı veya araştırma metnini eline aldığında bu yolla elindeki eserde nelerin bulunduğunu ve hangi kısımların, hangi sayfalarda bulunabileceği hakkında fikir sahibi olur.

İçindekiler bölümü genellikle büyük harflerle yazılmış “içindekiler” ibaresiyle başlar. Bu bölüm sayfa veya sayfaların düzenlenmesinde göz önüne alınması gereken başlıca önemli noktalar şöyle sıralanabilir. 

Başlıktan bir geniş satır aralığı aşağıya, yazı alanı sağ kenarda bitecek şekilde, küçük harflerle “sayfa” yazılarak altı çizilir.

Bundan bir normal satır aralığı aşağıdan, yazı alanı sol kenarından başlayarak, büyük harflerle ve normal satır aralıklarıyla “teşekkür”, “sunu” veya “önsöz” ve varsa “çizelgeler listesi” ve “şekiller listesi” başlıkları alt alta yazılır. 

Bunlardan bir satır aralığı aşağıya, altına ana bölüm numaralarının yazıldığı, “giriş” veya “bölüm” başlığı, büyük harflerle ve yazı alanı sol kenarından başlayarak yazılır.

Bir satır aralığı aşağıdan, birinci ana bölümün, aynı satıra, önce büyük Romen rakamı veya büyük harflerle numarası, sonra büyük harflerle adı yazılır. Bölüm numarasının sonuna nokta konulur. Nokta ile bölümün adı arasında iki harf boşluğu aralık bırakılır.

Bölüm başlığı bir satıra sığmazsa, aynı hizadan başlayarak, sıkışık satır aralıklarıyla sürdürülür. Başlık sözcükleri, yazı alanı sağ kenarına on harf boşluğu kalana kadar yazılabilir.

Bölüm numaraları veya yazıları aynı hizada bitecek ve noktalar aynı doğrultuda olacak şekilde yazılır. Bu nedenle “bölüm numarasının yazı alanı sol kenarından bir harf boşluğu içeriden başlayacak şekilde” düzenlenir.

Kısaltmalar

• Eserin bütününde tekrarı önlemek maksadıyla
• kullanılan ve pratik yarar sağlayan kısaltmalar da
• ayrı bir bölüm halinde ele alınmalıdır.
• Kısaltmalar bölümü alfabetik bir sıra dahilinde
• eserdeki bütün kısaltmaları ele alacak şekilde
• düzenlenmelidir. Kısaltmalarda genellikle yerleşmiş
• usuller kullanılmalı, ayrıca , eserin bütünlüğü
• açısından farklı yerlerde farklı kısaltmalar
• kullanılmamasına özen gösterilmelidir. Yani bir yerde
• “adı geçen” diye bir kısaltma yapılırken, başka bir
• yerde bu “ismi bildirilenler” olarak değiştirilmemelidir.
• Muhtemelen kısaltmalar bir veya iki sayfa olacaktır.
• Bunun kitapta yerleştirileceği kısım da kitabın başı
• olmalıdır. Çünkü okuyucu kitabı ele aldığında
• kısaltmaları görecek ve ona göre, kısaltmaları
• anlayacaktır. Bazı kısaltma örnekleri aşağıda verilmiştir;

Sonuç

Bu kısımda araştırmacı, konusu ile ilgili son sözü söyleyebilecek hale gelmiştir. Bu nedenle konuya ilişkin yargılara varacak ve bütün araştırmanın değerlendirmesini yapacaktır.Her bilimsel çalışmada bir sonuca varılacaktır.Sonuca varılamayan bir araştırmanın bilimsel değeri yoktur. Bunun için bazen araştırmanın kısa bir özetini yaptıktan ve konu ile ilgili problemleri ortaya koyup, karşılaştırmalarda bulunduktan sonra vardığı sonucu açıklayan araştırmacı araştırmasında varması gereken hedefe bu yolla yapmış olduğu sentez ve elde ettiği ipuçları ile varabilir.

Sonuç bölümünde elde edilen veriler araştırmanın gerçek değerini çoğu kez ortaya koyduğundan bu bölüm son derece önemlidir. Bu bakımdan bulguların yer alacağı bu kısmın özenle ve diğer bölümler gibi objektif olarak hazırlanması gerekir. 

Sonucun kısa veya uzun olması değil, eserde ortaya konulan hipotezi ispat edebilmesi önemlidir.

Bibliyografya 

Araştırmada kullanılan ve araştırmanın amaçlarını gerçekleştirmekte yararlanılan her türlü metnin dökümünü yapmak için, bibliyografya kısmı kullanılır. Bu bibliyografya bölümünde, eserde kullanılan kitap, makale, arşiv belgesi gibi dokümanların yazar adı, eser adı, yayınlayan kurumu, yayın yeri belirtilmelidir. Bazı kereler araştırmaya katkısı olan ama direkt olarak yararlanılmayan kitaplarda bibliyografyada bulunabilir. Okuyucunun daha geniş bir araştırma yapması için bunlar da başka bir bölüm halinde bibliyografyada gösterilebilir. 

 Yapılan araştırmada bibliyografya uzun ise bu durumda “Arşiv Vesikaları”, “Kitaplar”, “Dergiler”, “Gazeteler” ve benzeri kısımlara ayırarak bir sınıflandırma yapılabilir. Bunun bir örneği aşağıda verilmiştir.

Bibliyografyada mutlaka yararlanılan baskıyı zikretmek gerekir. Yeni baskıları ve yazma eser yayınında başka yayınları varsa bunlar da belirtilerek

Dizin-İndeks

Kitabın basımı gerçekleştikten sonra kitaptan en iyi şekilde yararlanmak için bir indeks hazırlanır. İndeksi bulunmayan kitaptan yararlanmanın önemli güçlükleri olacaktır. Indeksi birkaç başlık altında düzenlemek mümkündür. Bunlardan birincisi şahıs isimleri indeksidir. Burada eserde geçen şahıs isimlerinin eserin hangi sayfalarında da geçtiği belirtilir. Şahıs indeksleri hazırlanırken özellikle şunlara dikkat edilmelidir . 

 a) Aynı isim ve ünvana sahip kişiler varsa bunların birbirinden ayırt edilebilmesi için bu kişileri tanıtıcı bir cümle yazılmalıdır. Mesela, Faruk Sümer, Safevi Devleti’nin Kuruluş ve Gelişmesinde Anadolu Türkleri’nin Rolü (s.234) isimli eserinin indeksinde iki tane Mansur Bey vardır ki, F. Sümer birinin Şiraz Valisi, İkincisinin Akkoyunlu olduğunu belirterek şahısların karıştırılmamasını sağlamıştır 

 b) Şahıs isimlerinde kapsamlı indeks yapılabilir. Burada kişilerle ilgili olan olayların adı belirtilerek bunların sayfalarının gösterilmesi yoluna gidilir ki, bu da okuyucunun işini büyük ölçüde kolaylaştırır. 

Şahıs ve yer adlarını bir arada değerlendiren indeksler de hazırlanabilir.

EKLER 

Bir araştırmada da ekler, metin içinde verilmeyen, ama raporun bütünlüğü bakımından gerekli olan ve metnin sonunda verilen çizelge, şekil, yazı vs. gibi bilgilerden oluşur. Eklerin hazırlanması ve rapora yerleştirilmelerinde uyulması gereken bazı kapsam ve biçim kuralları vardır. Bunlardan önemlileri aşağıda, maddeler halinde sıralanmıştır: 

Hazırlanan araştırma metni yazılıp bitirildikten sonra, “içindekiler” sayfası gibi, bir “ekler” sayfası düzenlenir. Bu sayfadan sonra ekler ayrı ayrı sunulur 

Her ek, genellikle ayrı bir sayfada verilir ve sayfa ortalanarak yerleştirilir. 

Eklere ayrı ayrı bir numara veya harf ad olarak verilir. Çok sayıda ve aynı türden eklerin bulunması halinde, ortak bir numara ve ad kullanılabilir 

Eklerin hepsi araştırmanın anlaşılmasına ve hedefine ulaşmasına yardımcı olacak tarzdaki bazı belge ve bilgileri kapsar.Gereksiz ek kullanılmaz.

Size göre Tarihçinin ufku nasıl olmalıdır? 

 Tarihçi bir sosyal bilimci mantığı ile tarihi olayları değerlendirmeli, birinci elden arşiv ve ana kaynaklarını araştırıp okumalıdır. Bundan sonra da ikinci elden yerli ve yabancı kaynaklarla resmi evrakın ve kaynakların boş bıraktığı alanlar doldurulmalıdır. Böylece gerçekçi iddia ve yorumlar yapılabilir. Türk Tarihi ve onun temel meseleleri henüz tam olarak resmedilmeden zihniyet okumalarının ve büyük yorumların yapılması ciddi hataları da beraberinde getirmektedir. Bu bakımdan ana gövde ve parçalar tamamlandıktan sonra tarihe dair somut bilgiler ortaya koymak ve yorumlar yapmak mümkün olacaktır. İlim bir disiplindir, nizam, intizam, gayret ve sabır ister. Bunlar İlmin herhangi bir kolu için geçerli olan şartlardır.

Tarihçilikte bunlara ilave olarak başka nitelikler ve donanımlara sahip olmanız gerekli. Bütün ilim dalları ile ilgili genel kültüre, zamanların hassasiyetlerine ve tercihlerine, kavramların zaman içindeki yolculuğuna, sanat ve estetik anlayışlarının değişimlerine ve ilgi duyduğunuz zaman ve mekâna göre ilgili toplumların dillerine vb vakıf olmalısınız. Sizin için dünyanın en önemli meselesi başkaları için hiçbir şey ifade etmeyebilir. Ancak bu durum sizi hedefinizden vazgeçirmemeli ve mütemadiyen ona odaklanmalısınız. Bir bakıma yaptığınız iş zihin dünyanızda elde ettiğiniz verilere dayanarak tarihi yeniden inşa etmektir ve bütün bu çaba, gayret ve emek için tek gerekçeniz hakikati tespit etmek arzunuz olacak.

Geriye bir tek şey kalıyor. 

Düzenli ve disiplinli olarak çok çalışmak, çok düşünmek,çok müzakerede bulunmak; Tetkik, tasnif, tahkik, tahlil ve terkip. 

Bütün hüner burada. Son olarak emin olmadığınız alanda hükümden kaçınacaksınız. Böyle yapmayanların durumu sağlam güzergâhı bilmeden mayın tarlasında dolaşmak gibidir.